Ακροπόλ Παλλάς

ΤΡΙΤΗ, 9 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2018

Μετά από τις 40 μέρες που αφιερώσαμε στην ενημέρωση, τη συνεργασία και το σχεδιασμό, μπορούμε σήμερα να καταθέσουμε τις στρατηγικές κατευθύνσεις μας για το επόμενο διάστημα.

Θεωρούμε σημαντικό να καθιερώσουμε στον διάλογο του υπουργείου Πολιτισμού με τους θεσμικούς και τους ανεξάρτητους δημιουργικούς δρώντες, καθώς και τις κοινότητες πολιτιστικής παραγωγής, χρήσης και κατανάλωσης, ένα σύγχρονο λόγο για τον πολιτισμό όσον αφορά την εννοιολόγηση, τις στρατηγικές προτεραιότητες, τη διαχείριση. Έχουμε ανάγκη τον διάλογο με τους ανεξάρτητους δημιουργούς που διαρκώς ανανεώνουν την αντίληψη μας για τον κόσμο, κι επίσης το διάλογο με όλες τις τόσο διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, διότι ο πολιτισμός αναπνέει μέσα στην καθημερινότητα τους, οι πολίτες παράγουν, δεν καταναλώνουν μόνο, τον πολιτισμό. Σκοπεύουμε να αρθρώσουμε έναν σύγχρονο λόγο  για τον πολιτισμό, να μοιραστούμε μαζί σας το νόημα που κινεί τις στρατηγικές και τις προτεραιότητες μας, να προσπαθήσουμε να μετατρέψουμε την διαχείριση σε πολιτική διαδικασία.   

Από πού γεννιέται το καινούργιο; Πώς μπορεί η σύγχρονη τέχνη να αφουγκραστεί τους προβληματισμούς και να συντονιστεί με τις σημερινές κοινωνίες της πολυπολιτισμικότητας, της κρίσης, της κατάτμησης, της ρευστότητας και των συχνών εναλλαγών, της ψηφιακής πραγματικότητας, των πολλαπλών και παράλληλων επιπέδων, των πολώσεων, της υβριδικότητας; Πώς μπορεί η τέχνη να κατεβεί από τον Παρνασσό, να βγει από τις απαστράπτουσες αίθουσες των εκθέσεων και να συνομιλήσει με το ποικίλο πλήθος που κυκλοφορεί στους δρόμους; Πώς μπορεί να μεταφράσει το ιδίωμα της πρωτοπορίας στις γλώσσες που ακούγονται γύρω μας, χωρίς να θυσιάσει τα νοήματα που θέλει να μεταδώσει; Πώς μπορεί να διαπραγματεύεται με τον εαυτό της, προκαλώντας το ενδιαφέρον μυημένων και αμύητων;     

Προσδοκούμε οι Μπιενάλε, όπως και τα φεστιβάλ στον κινηματογράφο, να αποτελέσουν κόμβους μιας νέας ανεξάρτητης πολιτικής για τον πολιτισμό, μακριά από πατερναλισμούς και αποκλεισμούς.

Προσδοκούμε ο θεσμός να μην είναι βιτρίνα έκθεσης έργων, αλλά να παρακινεί και να διαμορφώνει τους νέους καλλιτέχνες να σκεφθούν ριζοσπαστικά και να τους ωθεί σε διάλογο μεταξύ τους αλλά και με τους πιο απίθανους συνομιλητές.

Προσδοκούμε από την τέχνη να μας κάνει να δούμε τα πράγματα, και τον εαυτό μας ανάμεσά τους, διαφορετικά, εκτός πλαισίου, από οπτικές γωνίες που δεν είχαμε σκεφτεί πριν. Και να μας καλεί να δούμε την ίδια την τέχνη και τις σχέσεις μας μαζί της με τον τρόπο αυτό.

Προσδοκούμε να μας δείξει η Μπιενάλε της Αθήνας τη σχέση της με την πόλη. Έχει αναπτύξει οργανικούς δεσμούς μαζί της, ανήκει στα δρώμενά της, ή απλώς φιλοξενείται σ’ ένα χώρο της, όπως θα φιλοξενούνταν σε έναν οποιοδήποτε χώρο;

Προσδοκούμε τέλος η Μπιενάλε να ανανεώσει το πολιτισμικό κεφάλαιο της χώρας, να στοχαστεί στο χτες και στο σήμερα, να μην είναι μια κλειστή ετεροτοπία, αλλά να ξαναφέρει την ουτοπία ως ανοιχτή δυνατότητα. 

Ζητάμε πολλά; Θα δείξει. Καλή επιτυχία!

Η αναστήλωση του ιστορικού γεφυριού του Άραχθου στην Πλάκα είναι ένα έργο με πολλές σημασίες.

Άραχθος, σημαίνει ο ποταμός που κυλάει ορμητικά, χτυπάει και δεν αφήνει τίποτε στο πέρασμά του. Και πολιτισμός στον Άραχθο ήταν τα γεφύρια που χτίστηκαν από λαϊκούς αρχιτέκτονες και το χτίσιμό τους έγινε μύθος και τραγούδια για να υπογραμμίσει αφενός τις δυσκολίες, αφετέρου την ανθρώπινη ευρηματικότητα, επιμονή, μαστοριά. Γεφύρι σημαίνει την επιβολή της κοινωνίας, των καθημερινών ανθρώπινων αναγκών πάνω στα στοιχεία της φύσης.

Βρισκόμαστε σε ένα ιστορικό ποτάμι, γιατί εδώ έγινε η μάχη του Πέτα, όπου θυσιάστηκε το άνθος του ευρωπαϊκού φιλελληνισμού, το ποτάμι ήταν  το ελληνοτουρκικό σύνορο έως το 1912, γύρω από   αυτό έγιναν αιματηρές μάχες (οι ιταλοί Γαριβαλδινοί στους βαλκανικούς πολέμους), αλλά και τα παρακείμενα χωριά κάηκαν από τους Γερμανούς στην κατοχή. Μια ιστορία όπου ο πόλεμος συναντά την καθημερινή δημιουργικότητα, όπου το ευρωπαϊκό με τις δυο όψεις του, την ελπιδοφόρα αλλά και την καταστροφική, συναντά το τοπικό ηπειρώτικο. Και μια συνάντηση, όπου σήμερα οι σύγχρονοι αρχιτέκτονες και μηχανικοί, έρχονται να αναμετρηθούν με τους παλιούς μαστόρους για να ξαναφτιάξουν το γεφύρι.

Η κοινωνία της Ηπείρου είδε συμβολικά στο πέτρινο γεφύρι το δομημένο παρελθόν της, αλλά και ταυτόχρονα στην αναστήλωση του, τη δυναμική μιας πολυεπίπεδης ανάκαμψης. Γι’ αυτό άμεση ήταν και η αντίδραση της Πολιτείας, που εξαρχής έθεσε ως προτεραιότητα την αποκατάσταση του μνημείου, διασφαλίζοντας τη χρηματοδότηση του έργου και, κυρίως, μεριμνώντας για όλα όσα συνιστούν μια πλήρη και αποτελεσματική θεσμική διαδικασία.

Η στιγμή της υπογραφής είναι συμβολική αλλά ουσιαστική, καθώς ολοκληρώνεται με επιτυχία ο πρώτος κύκλος και πλέον μπαίνουμε στην τελική ευθεία για την αποκατάσταση του μνημείου.

Το γεφύρι που θα αναστηλωθεί είναι βέβαια  η υλική μαρτυρία που διασώζεται για τις μελλοντικές γενιές. Αλλά θα έχει ταυτόχρονα και μια νέα ταυτότητα, καθώς θα ενσωματώσει την τεχνογνωσία, τα θεσμικά ανακλαστικά και την κοινωνική συμμετοχή.

Τόσο με τους νέους αυτοκινητόδρομους που διατρέχουν σήμερα την Ήπειρο όσο και με την αναγέννηση της Πλάκας, αυτό που βλέπουμε είναι καταρχάς η άρση των αποκλεισμών, η ενίσχυση της επικοινωνίας, αλλά και η επικοινωνία ανάμεσα στο τώρα και την ιστορία. 

Αξίζουν συγχαρητήρια στους σύγχρονους πρωτομάστορες και μαστόρους, στους καλφάδες αλλά και στα τσιράκια τους. Χωρίς όλους αυτούς, δεν χτίζονται γεφύρια προς το παρελθόν και γέφυρες προς το μέλλον!

Είναι σημαντικό που οι Εκθέσεις Βιβλίου έχουν μπει πλέον στην κανονική ροή του κυκλώματος της ενημέρωσης του κοινού, του μάρκετινγκ και της διακίνησης του βιβλίου, ξεπερνώντας τις οργανωτικές και οικονομικές δυσκολίες που συναντούσαν πριν από μερικές δεκαετίες, όταν ξεκίνησαν.

Είναι, βέβαια, φανερό ότι δεν είναι όλες οι εκθέσεις ίδιες. Διαφέρουν ως προς τον φορέα, τον αριθμό των εκδοτών που συμμετέχουν, τον όγκο των βιβλίων, τη στόχευση κοινού, τις παράλληλες εκδηλώσεις, εντέλει την οργάνωση, την απήχηση και την οικονομική τους αποδοτικότητα. Αυτές οι διαφοροποιήσεις δημιουργούν την ανάγκη να σκεφτούμε και να συζητήσουμε, αξιοποιώντας την εμπειρία που έχει συσσωρευτεί όλα αυτά τα χρόνια, τις δυνατότητες βελτίωσης και τις προοπτικές τους.

Χρειάζεται επίσης να συζητήσουμε πώς συμπεριφέρθηκε στα χρόνια της κρίσης το αναγνωστικό κοινό, που ασφαλώς είχε οικονομικές δυσκολίες, κάτι που αντανακλά στο μέγεθος, τη συγκέντρωση και τα οικονομικά των εκδοτικών οίκων αλλά και επηρεάζει όλους τους κλάδους του βιβλίου, από τους συγγραφείς και τους μεταφραστές, ως τους βιβλιοπώλες και τους τεχνικούς της παραγωγής.

Δυστυχώς, η κατάργηση του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου επέφερε ισχυρό πλήγμα τόσο στην γενικότερη διαρθρωτική υποστήριξη του βιβλίου στο τόπο μας, όπως τουλάχιστον ήταν οι προδιαγραφές και οι στόχοι του ΕΚΕΒΙ, αλλά και στον ιδιαίτερο και σημαντικό τομέα της έρευνας και της μελέτης του κόσμου του βιβλίου. Σήμερα γνωρίζουμε λιγότερα απ’ όσα μας είναι αναγκαία προκειμένου να κάνουμε συγκρίσεις για την πορεία της παραγωγής και της κατανάλωσης, να κάνουμε συγκρίσεις, να πάρουμε αποφάσεις.

Μετά από την κρίση και προσβλέποντας στην επόμενη μέρα της οικονομικής και πολιτισμικής ανάπτυξης της χώρας, είναι θεωρώ η στιγμή, να αποδεχθεί ξανά η Πολιτεία την ευθύνη της απέναντι στο βιβλίο ως πρωταρχικό πολιτιστικό αγαθό. Επισπεύδοντας την επανίδρυση του θεσμού πάνω σε στέρεες βάσεις που θα ανταποκρίνονται στις νέες ανάγκες και προοπτικές θα έχουμε κάνει το βήμα προόδου που αξίζει τόσο ο κόσμος του βιβλίου, όσο και το δυνάμει αναγνωστικό μας κοινό. Έχουμε υποχρέωση να το κάνουμε τώρα που οι συνθήκες άρχισαν να είναι πιο ευνοϊκές και γυρίζουμε σελίδα. Κι αυτό, μέσα από σοβαρό και τεκμηριωμένο δημόσιο διάλογο και προσβλέποντας στο μέλλον των μικρών και μεγάλων αναγνωστών που κατάφεραν να διατηρήσουν ζωντανή την επιθυμία της ανάγνωσης σε μια χώρα που ποτέ στο παρελθόν δεν φρόντισε να επενδύσει στις βιβλιοθήκες, στερώντας από τους πολίτες το δικαίωμα στη δωρεάν πρόσβαση στην ανάγνωση. Ο νέος θεσμός βιβλίου δεν είναι παρά το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση και οφείλουμε να το κάνουμε αποφασιστικά και γρήγορα, όλοι μαζί, με σύμπνοια και το όραμα ζωντανό.

Με αυτές τις σκέψεις σας εύχομαι καλή επιτυχία! 

Χαιρετισμός της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, Μυρσίνης Ζορμπά

Μαθήτευσα στο χώρο του βιβλίου ως εκδότρια κοντά σε συγγραφείς, ποιητές, μεταφραστές, βιβλιοθηκονόμους, τυπογράφους. Κόσμος μαγικός! 

Αγάπησα τις βιβλιοθήκες, τα βιβλία και πιστεύω πως η στέρησή τους συνιστά μια μεγάλη κοινωνική αδικία. Ο πολιτισμός του βιβλίου ήταν ο σταθερός προσανατολισμός μου. 

Εργάστηκα κοντά σε πολιτικές προσωπικότητες με όραμα και με ευρύτερη πολιτική αντίληψη. Έμαθα ότι η πολιτική χρειάζεται ιδέες, συνέπεια αλλά και μεθοδικότητα στη διαχείριση και την εφαρμογή.

Το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, ήταν ένα εργαστήρι πολιτισμού, που επεξεργάστηκε τις μεθόδους και τους τρόπους με τους οποίους οι καλύτερες ιδέες, οι μεγάλες αξίες δεν μένουν στα ράφια των βιβλιοθηκών, αλλά περνούν στα χέρια μικρών και μεγάλων, έτσι ώστε ο πολιτισμός να σημαίνει τον πολιτισμό της καθημερινής ζωής. 

Η θητεία μου στην Ευρωβουλή ήταν ένα παρατηρητήριο για την πολιτική του πολιτισμού στην Ευρώπη, για τη μελέτη των τρόπων μέσα από τους οποίους η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σημαίνει δημιουργία κοινού πολιτισμού.

Ένιωσα την ανάγκη να μελετήσω και να κατανοήσω βαθύτερα την πολιτισμική πραγματικότητα μέσα στην οποία ζούμε, αναπνέουμε και συμμετέχουμε. Την ιστορία της, τη θεωρητική και τη διαχειριστική της πλευρά. Η πολιτική του πολιτισμού υπήρξε το αντικείμενο επιστημονικής ενασχόλησής μου, και τα συμπεράσματα τα συνόψισα στο πρόσφατο βιβλίο μου, «Η πολιτική του πολιτισμού στην Ελλάδα και την Ευρώπη» (2014).

Δεν μπορώ να δω τον πολιτισμό σαν ανωτερότητα κάποιων απέναντι σε άλλους, σαν πολυτέλεια, σαν βιτρίνα, σαν ανταγωνιστικό κατόρθωμα αλλά σαν ανθρώπινη καλλιέργεια, διεργασία, σχέση και διάλογο με τους άλλους, δημιουργικότητα, φαντασία αλλά και προσπάθεια για την βελτίωση της καθημερινής ζωής. Η έννοια της πολιτισμικής δημοκρατίας, η αντιμετώπιση των καινούργιων και των παλιών ανισοτήτων και διακρίσεων, είναι σταθερή μου επιδίωξη. Ο πολιτισμός έχει ξεπεράσει πια την παλιά αντίληψη να θεωρείται πλέον προνόμιο κι έχει γίνει δικαίωμα των πολιτών. Οι ανισότητες πρόσβασης στα αγαθά του πολιτισμού και οι διακρίσεις δηλητηριάζουν τις κοινωνίες μας.

Και βέβαια πολιτισμός και παιδιά. Έμαθα από το «Δίκτυο για τα δικαιώματα του παιδιού» που ιδρύσαμε με φίλες και φίλους στις πιο δοκιμαζόμενες γειτονιές της Αθήνας. Το Δίκτυο στάθηκε με αλληλεγγύη στις πιο δύσκολες στιγμές της κρίσης, φέρνοντας μαζί τις οικογένειες των μεταναστών και των μόνιμων κατοίκων της πόλης, όπου ο πολιτισμός-τα βιβλία-οι τέχνες ήταν η κοινή γλώσσα επικοινωνίας. Γιατί ο πολιτισμός δεν είναι κόσμημα για να φαινόμαστε όμορφοι.

Η κρίση απέδειξε ότι οι άνθρωποι του πολιτισμού είναι επίμονοι, αμετανόητοι, ευφάνταστοι, δημιουργικοί, ανθεκτικοί. Γι’ αυτό και ο πολιτισμός στον καθρέφτη της κρίσης έχει να διδάξει στην κοινωνία μας πολλά για την εφευρετικότητα, την αλληλεγγύη και τη σημασία της συμμετοχής στην κοινότητα. 

Τώρα η μεγάλη πρόσκληση είναι να δούμε ποιες αλλαγές έφερε η κρίση στους πολιτισμικούς θεσμούς και στην κουλτούρα που μοιραζόμαστε και να κοιτάξουμε μπροστά, στο όραμα της επόμενης ημέρας, της επόμενης περιόδου. Επομένως το υπουργείο Πολιτισμού πρέπει να ανταποκριθεί σ’ αυτόν τον πιο παραγωγικό και δημιουργικό ρόλο που καλείται να παίξει. Έργο του είναι να προκαλεί τη δημιουργικότητα, να μην αρκείται στα παλιά και καθιερωμένα, να στηρίζει πειραματικές ιδέες, να κινεί την πολιτική οικονομία των νοημάτων.

 Θα είμαστε εδώ για να ανοίξουμε το διάλογο, να συνεργαστούμε με τις πιο δημιουργικές δυνάμεις για να συγκροτήσουμε και να οργανώσουμε το καινούργιο κοινό όραμα που έχει ανάγκη η κοινωνία μας μετά τα χρόνια της εθνικής κατάθλιψης.

Η Ελλάδα βγαίνει από την κρίση με τραύματα, με μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες, που σημαίνουν επίσης και μεγαλύτερες ανισότητες στην πρόσβαση στον πολιτισμό. Ζούμε σε εποχές που αναδύονται και συγκροτούνται νέες ταυτότητες, που χρειάζεται να συμβιώσουμε με τη Διαφορετικότητα, να συνεργαστούμε, να αναπτύξουμε καινούριες συμμετοχικές πολιτιστικές πρακτικές, να αντεπεξέλθουμε στους νέους όρους παραγωγής, διακίνησης και κατανάλωσης πολιτιστικών προϊόντων και υπηρεσιών.

Προκλήσεις, όπως οι μεγάλες αλλαγές στις τεχνολογίες, η οικονομία και η περιφερειακή ανάπτυξη, ο τουρισμός αναζητούν απαντήσεις. Η πολιτική του πολιτισμού δεν έχει δικαίωμα να είναι ρομαντική, πρέπει να διαθέτει αξιόπιστους και αποτελεσματικούς θεσμούς και δημόσιους οργανισμούς, να δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, να εξασφαλίζει την ανάπτυξη των πόλεων, να στηρίζει τη δημιουργία και τους καλλιτέχνες ώστε τα οράματα και τα έργα τους να προκαλούν τις προσδοκίες μας για το μέλλον και να διευρύνουν τον διανοητικό μας χάρτη. Πρέπει επίσης, πολύ σημαντικό, να συντελεί στη συγκρότηση και την ενίσχυση της πολιτισμικής ιθαγένειας των πολιτών. 

Πολιτισμική ιθαγένεια που χαρακτηρίζεται από αξιοπρέπεια, ιστορική συνείδηση, εξωστρέφεια, αλληλεγγύη, δημοκρατικές αρχές, σεβασμό στη διαφορετικότητα, χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις, αντλώντας από τις καλύτερες παραδόσεις που διαθέτει η χώρα. Μια νέα εικόνα του εαυτού μας και της χώρας, με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία, είναι αναγκαίο να υπάρξει. Γι’ αυτό θα εργαστούμε το επόμενο διάστημα.

Τον Ιούλιο με τα σχολεία κλειστά, δάσκαλοι και μαθητές έχουν πάρει τον δρόμο για εξοχές και κατασκηνώσεις. ΄Ερημες οι σχολικές αυλές και το βουητό του παιδόκοσμου ηχηρά απόν από το κέντρο.

Ωστόσο, στις γειτονιές αλλά και στις παρυφές της πόλης μερικές χιλιάδες παιδιά-πρόσφυγες διψασμένα για σχολείο λαχταρούν να έρθουν σε επαφή με την ελληνική γλώσσα και γραφή κι ονειρεύονται ένα πραγματικό θρανίο, ένα πραγματικό σχολείο, έναν πραγματικό δάσκαλο ή δασκάλα.

Να ανοίγεις το τετράδιο και να γράφεις ή να διαβάζεις από αριστερά προς τα δεξιά; Κάθε γράμμα ξεχωριστό χωρίς να ακουμπάει στο προηγούμενο; Λέξεις που αρχίζουν από σύμφωνα, δηλαδή δεν ακούγεται ε-Σχιστό; Μεγάλες οι προκλήσεις κι άλλη τόση και η καταπληκτική όρεξη «των παιδιών που πέρασαν θάλασσα» να μάθουν, να υπερβούν το εμπόδιο της γλώσσας, να επικοινωνήσουν με κάθε τρόπο. Continue reading →

 

΄Εκλεισε κιόλας ένας χρόνος από τις περσινές μαζικές αφίξεις των προσφύγων στα νησιά του Αιγαίου. Από αυτό το κύμα, σημαντικός αριθμός εγκατέλειψε γρήγορα τη χώρα, ενώ αρκετοί συνεχίζουν την ίδια προσπάθεια, παρά τις μεγαλύτερες πλέον δυσκολίες που συναντούν.

Ενας σχετικά σταθερός αριθμός παραμένει στα περίπου σαράντα στρατόπεδα προσφύγων σε όλη τη χώρα.

Αλλοι απ’ αυτούς είναι αόρατοι στο βλέμμα μας, σε απόμακρες τοποθεσίες έξω από τις πόλεις. Αλλοι στις παρυφές των πόλεων, με δύσκολη αλλά δυνατή πρόσβαση στο κέντρο, και ένας μικρότερος αριθμός σε καταλήψεις είναι άμεσα ορατοί. Ελάχιστες οικογένειες, κυρίως Σύρων, εγκαταστάθηκαν σε διαμερίσματα προκειμένου να ξεκινήσουν μια πιο ομαλή ζωή.

Αλλά πώς ζουν οι πρόσφυγες στα στρατόπεδα, καθώς οι μήνες περνούν κι αυτό που φαινόταν μια πρώτη ανακουφιστική προσωρινή εγκατάσταση ύστερα από ταλαιπωρίες και κινδύνους ζωής, μετατρέπεται σε παραμονή με αβέβαιες προοπτικές;

Το συσσίτιο, η διαμονή σε σκηνή, οι ελάχιστες ευκολίες ικανοποίησης βασικών αναγκών και υγιεινής και, κυρίως, η απραξία κάνουν δύσκολη την καθημερινότητα του κύριου όγκου των προσφύγων που αποτελούν οι οικογένειες με παιδιά.

Οι γυναίκες προσπαθούν να διευθετήσουν τις ανάγκες εκ του μηδενός, ανάμεσά τους υπάρχουν έγκυες που χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα αλλά δύσκολα μπορούν να τη βρουν, ενώ οι άντρες που συνήθισαν σε ρόλο προστάτη και τροφοδότη της οικογένειας μαραζώνουν από κατάθλιψη για τη σημερινή αδυναμία τους.

Οι έφηβοι, αγόρια και κορίτσια, συνθλίβονται ανάμεσα στην οικογενειακή παράδοση και τις κλεμμένες εικόνες της νέας πραγματικότητας που τους τρομάζει αλλά και τους προσελκύει, χωρίς όμως να έχουν στη διάθεσή τους μια γέφυρα επικοινωνίας, πληροφόρησης, επαφής.

Η προοπτική μιας ζωής στην Ευρώπη, μιας δουλειάς και ενός καλύτερου μέλλοντος σβήνει τις ελπίδες και κάθε μέρα που περνάει οι διαψεύσεις οδηγούν στην απελπισία και την παραίτηση.

Στο ευρύτερο περιβάλλον μιας χώρας με διαφορετικές πολιτισμικές αναφορές, που φαντάζει ξένο και αφιλόξενο, αποκλεισμένοι από κάθε επαφή με τον περίγυρο των ανθρώπων και της νέας πραγματικότητας που τους περιβάλλει, στο περιθώριο και τη στέρηση, με τους αποκλεισμούς της γλώσσας, της φτώχειας και της νομιμοποίησης, η ζωή του στρατοπέδου είναι για τους πρόσφυγες τρομακτική.

Ο χρόνος κυλάει νεκρός, η προσωρινότητα γίνεται μονιμότητα στις σκηνές, και το ερώτημα είναι πώς θα μπορούσε να γίνει χρόνος χρήσιμος-επωφελής για τα υποκείμενα αυτής της προσφυγικής περιπέτειας;

Η λειτουργία της κοινότητας στο εσωτερικό των στρατοπέδων είναι σε θέση να δώσει μια πρώτη απάντηση σ’ αυτό. Οι δυναμικές στο εσωτερικό της μπορούν, όταν έρθουν στο φως, να λειτουργήσουν επ’ ωφελεία όλων των μελών της και μάλιστα των πιο ευάλωτων. Παράλληλα, θα αποτελέσει μια πρώτη διαπαιδαγωγητική διαδικασία δημοκρατίας για τα νεότερα μέλη της, γυναίκες κι εφήβους, μέσα στο νέο πολιτισμικό πλαίσιο με το οποίο θα μπορούν να έχουν επαφή και ώσμωση.

Για να γίνει κάτι τέτοιο, είναι πρωταρχικό να πάψουν οι πρόσφυγες των στρατοπέδων να είναι αντικείμενα διαχείρισης, στατιστικής καταγραφής, φροντίδας ή περιφρόνησης και δυσπιστίας και να αποτελέσουν υποκείμενα δικαιωμάτων αλλά, κυρίως, δυνατοτήτων – επικοινωνίας, ανταλλαγής πληροφοριών και εμπειριών, μάθησης της γλώσσας, επαφής με τον έξω κόσμο.

Είναι αυτό το δεύτερο στάδιο, μετά την άμεση κινητοποίηση και το συγκινησιακό φορτίο που παράχθηκε με την άφιξή τους, που οφείλουμε τώρα να σχεδιάσουμε και να υποστηρίξουμε ως κοινωνία πολιτών και ομάδες αλληλεγγύης.

Η συμμετοχή των παιδιών σε μαθήματα γλώσσας, οι πρωτοβουλίες για τη δημιουργία δικτύων επικοινωνίας και αλληλεγγύης που θα φέρουν σε γνωριμία και διάλογο τους πρόσφυγες των στρατοπέδων με ανθρώπους και συνθήκες της ελληνικής πραγματικότητας, τα κέντρα πληροφόρησης και φιλίας για εφήβους, το κοινό κυριακάτικο τραπέζι, οι υιοθεσίες οικογενειών και η τακτική επαφή και γνωριμία μπορούν να δώσουν ένα νέο παράδειγμα για το προσφυγικό ζήτημα.

Η διαχείριση των ροών που πέρασε γρήγορα σε απογραφές, στατιστικές, προβλέψεις, καταγραφές και μικρότερα ή μεγαλύτερα επιχειρησιακά σχέδια προσωρινής φιλοξενίας, μετεγκατάστασης και, στο βάθος, επαναπατρισμού και επαναπροώθησης για όσους βρέθηκαν στην πιο γκρίζα ζώνη, επιβλήθηκε ως μια πρώτη αναγκαία συνθήκη.

Ο λόγος για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που υπήρξε έντονος στην αρχή αυτής της κρίσης, χαμήλωσε τους τόνους με την πάροδο του χρόνου και την επίγνωση των δυσκολιών, αλλά θα πρέπει τώρα να αντλήσει μέσα από ανανεωμένες ιδέες και πιο φιλόδοξους στόχους.

Το νέο παράδειγμα δεν μπορεί παρά να στηρίζεται στην παραδοχή πως θα ζήσουμε μαζί και όσο πιο γρήγορα βάλουμε μπρος τις διαδικασίες γι’ αυτό τόσο περισσότερα προβλήματα θα καταφέρουμε να λύσουμε και τόσο περισσότερο κέρδος θα έχουμε ως ανοιχτή κοινωνία δημοκρατίας και αλληλεγγύης.

Οι πρόσφυγες πρέπει να κερδίσουν την ταυτότητά τους ως υποκείμενα της ιστορίας και, μαζί, εμείς να επαναπροσδιορίσουμε τη δημοκρατική ευρωπαϊκή μας ταυτότητα σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης, απρόβλεπτων κρίσεων και δομικών αλλαγών. Ενα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση είναι να μετατρέψουμε τα στρατόπεδα από εν δυνάμει γκέτο απομόνωσης και περιθωρίου σε διαδραστικές ροές επικοινωνίας και αλληλεγγύης με την κοινωνία μας.

Να τα αντιμετωπίσουμε κι αυτά ως μέρος της κοινωνικής διαπραγμάτευσης, των ευρύτερων πολιτικών επιλογών και της πολιτειότητας, τα οποία η κρίση μάς υποχρεώνει να δούμε όχι με τον εύκολο τρόπο του αποκλεισμού αλλά, αντίθετα, της συμπερίληψης και της ένταξης που θα ενισχύσει την κοινωνική συνοχή.

http://www.efsyn.gr/arthro/poia-zoi-sta-stratopeda-ton-prosfygon

Kρίση και η αποδόμηση του πολιτικού / Ν. Γ. Γεωργαράκης, Ν. Δεμερτζής (επιμ.) / ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ – Gutenberg, 2015Ο τόμος του ΕΚΚΕ σε επιμέλεια Ν. Γεωργαράκη και Ν. Δεμερτζή συγκεντρώνει αναλύσεις 34 συγγραφέων, συνθέτοντας ένα σημαντικό σημείο αναφοράς για την περίοδο της κρίσης από το 2009 έως τον Ιανουάριο του 2015 (εκλογές). Εξαιτίας των πυκνών και καταιγιστικών γεγονότων, των ανατροπών και της καθημερινής έντασης στην ειδησεογραφία, η περίοδος αυτή κινδυνεύει –όσο απομακρύνεται ως παρελθόν– να νεφελοποιείται και να απλοποιείται μανιχαϊστικά σε στερεότυπα σχήματα, προσαρμοσμένα στις μετέπειτα πιο πρόσφατες εξελίξεις και τις εκάστοτε επίκαιρες πολιτικές ερμηνείες της συγκυρίας. Γι αυτό και ο τόμος αποτελεί στέρεο σημείο αναφοράς με τις αναλύσεις και την πολυφωνία του προβληματισμού των συγγραφέων του, καθώς διαθέτει οργανωμένα στα κεφάλαιά του τα μεγάλα διακυβεύματα αυτής της πενταετίας, εκκινώντας από την αποδόμηση και τις μεταμορφώσεις του πολιτικού, τα κόμματα, τις εκλογικές αναμετρήσεις και την κοινωνία πολιτών και φτάνοντας στους μετασχηματισμούς της δημόσιας πολιτικής μέσα από την ανάλυση της οικονομικής κρίσης, των ΜΜΕ και των θεσμών.